Ki Meditatie
Jan Baars, leraar Ki-Aikido Haarlem
De meditatievormen die tegenwoordig door velen worden beoefend hebben diepe wortels in verschillende, meestal Aziatische culturen. Deze meditaties zijn ontwikkeld in tijden waarin wetenschappelijk onderzoek zoals we dat nu kennen ontbrak maar dat betekent niet dat ze elke grond missen of niet serieus te nemen zijn. Traditionele culturen hebben hun eigen methoden om te onderzoeken en kennis te verfijnen en daar kan nog steeds veel van geleerd worden. Tegelijkertijd kunnen we niet alles zomaar voor zoete koek slikken omdat het oude kennis uit een ver verleden van een ver land zou zijn. Als we willen leren van een traditie moeten we die opnieuw interpreteren en voor ons, hier en nu, concreet toepasbaar maken.
Het is daarom interessant om te zien dat huidig wetenschappelijk neurologisch onderzoek de betekenis van meditatie voor ons welzijn onderstreept. Met name de manier waarop meditatie wordt opgevat in het Ki Aikido, waarbij ademhaling en contact maken met je dragende centrum een bijzondere rol spelen. Daarmee kunnen we ons zenuwstelsel leren beïnvloeden. Dit bestaat uit twee systemen: het eerste is het sympathische zenuwstelsel. Dit is gevormd in de evolutie om ons te beschermen tegen gevaren uit de omgeving; dit systeem reageert alert op allerlei signalen die mogelijk op gevaar kunnen duiden. Het wordt ook wel het ‘flight or fight’ systeem genoemd. Het probleem is dat de huidige cultuur op grote schaal gebruik en vooral misbruik maakt van dit systeem door opdringende geluiden, lichtreclames en onheilspellend nieuws dat vanzelf onze aandacht krijgt omdat het door ons organisme geïnterpreteerd wordt als een bedreiging. Daarmee worden we chronisch overbelast met impulsen en dat geeft onnodige stress want in feite worden we niet constant bedreigd in ons bestaan.
We zouden als soort niet hebben kunnen overleven als dit zenuwstelsel het enige was geweest; we zouden al lang van uitputting uitgestorven zijn. Het tweede systeem is dan ook de tegenhanger die ons kan redden: het parasympathisch zenuwstelsel. Dit wordt ook wel het ‘rest and digest’ systeem genoemd. De ademhaling speelt een belangrijke rol bij het kalmeren van de ‘fight or flight’ onrust omdat een goede techniek van ademhalen het parasympathisch zenuwstelsel versterkt. De nervus vagus, de langste zenuw in het lichaam speelt hierbij een cruciale rol. Ze luistert als het ware naar de ademhaling en stuurt van daaruit informatie over de toestand van het organisme naar de hersenen en het hart. Bij een rustige, diepe uitademing wordt het hart rustiger en je bewustzijn helderder. De Ki-ademhaling die we oefenen heeft grote invloed op dit proces van kalmering. Als iemand geoefend is in deze vorm van ademhaling kunnen een enkele in- en uit ademing wel een minuut duren. Hierbij worden ook de longen steeds sterker. Deze manier van ademen vanuit je centrum geeft de rustige alertheid die het niet alleen mogelijk maakt om de technieken op een goede manier uit te voeren, maar die je ook helpt in het dagelijks leven.
